कोहळा भाजी रेसिपी ǀ Kohala Bhaji Recipe In Marathi

कोहळा भाजी ही प्रत्येक मराठी घरातल्या स्वयंपाकघरात खास स्थान मिळवणारी भाजी आहे. कोहळा म्हणजेच पांढरा भोपळा, हा एक पौष्टिक, हलका आणि सहज मिळणारा भाजीपाला आहे. कोहळ्याची भाजी बनवायला सोपी, झटपट आणि पचायला हलकी असल्याने रोजच्या जेवणात किंवा उपवासातही ती आवर्जून केली जाते. चला, आज आपण kohala bhaji recipe मराठीत सविस्तरपणे जाणून घेऊया.

कोहळ्याची भाजी – पारंपरिक आणि पौष्टिक

कोहळा (Ash Gourd) हा भाजीपाला विविध प्रकारे वापरता येतो. त्याची भाजी, सूप, किंवा अगदी गोड पदार्थही बनवता येतात. कोहळ्याची भाजी मुख्यत्वे विदर्भ, कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्रात लोकप्रिय आहे. या भाजीचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती अगदी कमी मसाल्यात, झटपट आणि हेल्दी बनते.

कोहळा भाजीसाठी लागणारे साहित्य (Ingredients)

• कोहळा (पांढरा भोपळा) – अर्धा (मध्यम आकाराचा)
• मोहरी – १ चमचा
• जिरं – १ चमचा
• हिंग – चिमूटभर
• हिरवी मिरची – २ चमचे (कापून)
• कडीपत्ता – २-३ पाने
• हळद – अर्धा चमचा
• लाल मसाला – अर्धा चमचा (ऐच्छिक)
• मीठ – चवीनुसार
• पाणी – गरजेनुसार
• तेल – २ चमचे
• कोथिंबीर – सजावटीसाठी

कृती – Kohala Bhaji Recipe In Marathi Step-By-Step

१. कोहळ्याची तयारी

कोहळ्याचा साल आणि बिया काढून टाका. मग त्याचे मध्यम आकाराचे तुकडे करा. हे तुकडे धुऊन घ्या.

२. फोडणी तयार करा

एका कढईत तेल गरम करा. त्यात मोहरी, जिरं, हिंग आणि कडीपत्ता टाका. मोहरी तडतडली की त्यात हिरवी मिरची आणि हळद घाला.

३. भाजी शिजवा

फोडणीत कोहळ्याचे तुकडे टाका. चांगले हलवा. त्यावर मीठ आणि लाल मसाला (ऐच्छिक) घाला. थोडे पाणी शिंपडा आणि झाकण ठेवून मध्यम आचेवर १०-१५ मिनिटे शिजू द्या. दरम्यान हलके हलवा.

४. सजावट आणि सर्व्हिंग

भाजी शिजली की वरून कोथिंबीर घाला. गरम गरम कोहळ्याची भाजी पोळी, भाकरी किंवा वरण-भातासोबत सर्व्ह करा.

कोहळा  भाजी  उपवासासाठी कशी बनवावी?

उपवासासाठी कोहळ्याची भाजी बनवताना काही खास बदल करावे लागतात, कारण उपवासात कांदा, लसूण, हळद, धणेपूड, गरम मसाला यांसारखे नेहमीचे मसाले वापरले जात नाही. खाली उपवासासाठी योग्य आणि स्वादिष्ट कोहळ्याची भाजी कशी बनवावी, याची साधी रेसिपी दिली आहे:

साहित्य:

• कोहळा (पांढरा किंवा लाल भोपळा) – २५० ग्रॅम
• शेंगदाण्याचा कूट – २ चमचे
• हिरवी मिरची – २ ते ३ (चिरून)
• साजूक तूप किंवा शेंगदाणा तेल – १ ते २ चमचे
• सैंधव मीठ – चवीनुसार
• जिरे – १/२ चमचा
• लिंबाचा रस – १ चमचा (ऐच्छिक)
• साखर किंवा गूळ – १/२ चमचा (ऐच्छिक)
• कोथिंबीर – सजावटीसाठी

कृती:

1. कोहळ्याचे साल व बिया काढून मध्यम आकाराचे तुकडे करा.
2. कढईत तूप किंवा तेल गरम करून त्यात जिरे घाला.
3. जिरे तडतडल्यावर त्यात हिरवी मिरची टाका.
4. लगेच कोहळ्याचे तुकडे घालून हलके परता.
5. झाकण ठेवून मध्यम आचेवर ५-७ मिनिटे शिजवा. गरज असल्यास थोडे पाणी शिंपडा.
6. कोहळा शिजल्यावर त्यात शेंगदाण्याचा कूट, सैंधव मीठ, साखर/गूळ घाला आणि नीट मिसळा.
7. २-३ मिनिटे वाफ येऊ द्या. शेवटी लिंबाचा रस आणि कोथिंबीर घालून सर्व्ह करा.

टीप:

• उपवासासाठी कोहळ्याची भाजी झटपट, हलकी आणि पचनास सोपी असते.
• शेंगदाण्याचा कूट भाजीला पौष्टिकता आणि स्वाद देतो.
• कोहळ्याचे तुकडे फार शिजवू नका, नाहीतर ते गळतात.

ही भाजी उपवासाच्या थाळीत राजगिरा, साबुदाणा किंवा उपवासाच्या पोळी/पुरीसोबत छान लागते.

कोहळ्याची भाजी कशी स्वादिष्ट बनवायची?

कोहळ्याची भाजी स्वादिष्ट बनवण्यासाठी काही खास गोष्टी लक्षात घ्या. सर्वप्रथम, कोहळा ताजा आणि कोमट निवडा; त्याचे साल आणि बिया काढून मध्यम आकाराचे तुकडे करा. फोडणीसाठी मोहरी, जिरं, हिंग, कडीपत्ता आणि हिरवी मिरची वापरा-ही फोडणी भाजीला खास सुगंध आणि चव देते. 

शिजवताना हळद, मीठ आणि थोडासा मसाला (लाल मसाला किंवा घरगुती मसाला) घालावा, मात्र मसाले प्रमाणातच वापरावेत, म्हणजे कोहळ्याचा नैसर्गिक गोडवा टिकून राहतो. भाजी शिजवताना थोडेसे पाणी घालून मध्यम आचेवर झाकण ठेवून शिजवा, म्हणजे तुकडे मऊ पण गळून जात नाहीत. 

शेवटी, वरून ताज्या कोथिंबिरीची पातळ चिरून भाजीवर शिंपडा-यामुळे रंग आणि चव दोन्ही खुलतात. काहीजण गोडवा वाढवण्यासाठी थोडासा गूळही घालतात, तर विदर्भात झणझणीत चवीसाठी थोडा लाल तिखट किंवा गरम मसाला वापरतात5.

संपूर्ण भाजी हलक्या हाताने ढवळा, आणि गरम गरम पोळी, भाकरी किंवा वरण-भातासोबत सर्व्ह करा. वरील टिप्स वापरून कोहळ्याची भाजी नक्कीच स्वादिष्ट आणि सुंदर बनेल.

कोहळा भाजी रेसीपी – खास टिप्स

• कोहळा फार शिजवू नका, नाहीतर तो गळतो.
• मसाला कमी ठेवा, म्हणजे कोहळ्याचा नैसर्गिक गोडवा टिकून राहतो.
• उपवासासाठी मिरची, सैंधव मीठ आणि शेंगदाण्याचा कूट वापरूनही ही भाजी बनवता येते.
• कोहळ्याच्या भाजीमध्ये थोडा गूळ घातल्यास स्वाद वाढतो.
• कोहळा पचायला हलका असल्याने लहान मुलांसाठी आणि वृद्धांसाठी उत्तम आहे.

आरोग्यदायी फायदे – कोहळा भाजीचे

कोहळा म्हणजेच Ash Gourd हा पाण्याने समृद्ध, कमी कॅलरी आणि फायबरयुक्त भाजीपाला आहे. त्यात व्हिटॅमिन C, B, आणि मिनरल्स मुबलक प्रमाणात असतात. पचन सुधारण्यात, शरीरातील उष्णता कमी करण्यात आणि वजन कमी करण्यासाठी कोहळ्याची भाजी उपयुक्त आहे.

कोहळा मधुमेह, उच्च रक्तदाब, आणि पचनाच्या तक्रारींवरही लाभदायक आहे.

विविध प्रकार – कोहळ्याची गोड भाजी आणि बोंडा

कोहळ्याचा वापर गोड पदार्थांसाठीही केला जातो. उदा. कोहळ्याचे बोंडा किंवा स्वीट डम्पलिंग्स, ज्यात किसलेला कोहळा, गूळ, गव्हाचे पीठ आणि वेलची घालून तळले जातात. हा प्रकार नाश्त्यासाठी किंवा सणासुदीला लोकप्रिय आहे.

निष्कर्ष – कोहळा भाजी रेसीपी

कोहळा भाजी ही पारंपरिक, पौष्टिक आणि चवदार आहे. कमी वेळात, कमी साहित्याने आणि सहजपणे बनणारी ही भाजी प्रत्येकाच्या आहारात असायलाच हवी. कोहळ्याची भाजी केवळ चवीसाठीच नव्हे, तर आरोग्यासाठीही लाभदायक आहे. तुम्हीही आजच ही कोहळ्याची भाजी करून बघा आणि तुमच्या कुटुंबाला आरोग्यदायी आणि स्वादिष्ट जेवणाचा अनुभव द्या!

ही कोहळा भाजी रेसीपी मराठीत तुम्हाला कशी वाटली ते कमेंटमध्ये नक्की सांगा आणि हा लेख शेअर करायला विसरू नका!

नेहमी विचारले जाणारे प्रश्न

Sushil Jadhav

नमस्कार! मित्र आणि मैत्रिणींनो, मी सुशील जाधव, सोलापूरचा एक मराठी माणूस आणि महाराष्ट्रीय पाककृतीचा जबरदस्त छंदी. शिक्षणाने मी पुणे विद्यापीठातून बी.सी.ए. (BCA) पदवीधर आहे, पण मनाने मी एक अन्नप्रेमी आहे – महाराष्ट्राच्या रुचकर, नव्या-जुन्या पद्धतीच्या पाककृती शोधायचं, बनवायचं आणि इतरांना शिकवायचं माझा छंद आहे.